Đề xuất cấp chứng nhận hành nghề cho thương lái mua lúa gạo

Lãnh đạo Hiệp hội ngành hàng lúa gạo Việt Nam đề xuất nên cấp giấy chứng nhận hành nghề cho thương lái mua lúa để giúp nông dân phân biệt được thương lái tốt và chưa tốt.

Xấu, tốt của thương lái lúa

Đây là đề xuất ông Trần Minh Hải, Phó chủ tịch Hiệp hội ngành hàng lúa gạo Việt Nam đưa ra tại hội thảo “Phát triển liên kết bền vững trong chuỗi giá trị lúa gạo” diễn ra tại TP.Cần Thơ ngày 2.5. Hội thảo do Hiệp hội ngành hàng lúa gạo Việt Nam phối hợp Văn phòng điều phối nông nghiệp nông thôn vùng ĐBSCL cùng Trường chính sách công và PTNT (Bộ NN-PTNT) tổ chức.

Theo ông Trần Minh Hải, khi nói đến thương lái, nhiều người còn nghĩ tiêu cực về họ. Điều này có lẽ bắt nguồn từ một bộ phận thương lái có rất nhiều chiêu trò qua mặt nhà nông. Chẳng hạn soạn thảo hợp đồng mua lúa bất lợi cho nông dân. Giá mua lúa có thể điều chỉnh tại ngày cắt, nông dân không chịu bán thì đền cọc gấp 2 – 3 lần. Khi mua, thương lái thường “kèo” máy cắt do mình cung cấp, giá cao và nông dân không thể chủ động về mặt thời gian. Giá lúa tăng thì đôn đốc thu hoạch sớm, bình ổn thì đợi quá ngày để lúa càng khô càng tốt…

Dù vậy, ông Hải cho rằng, không thể phủ nhận thương lái chính là cầu nối quan trọng trong chuỗi sản xuất và tiêu thụ lúa gạo. Phần lớn doanh nghiệp thích mua lúa qua thương lái vì ít căng thẳng hơn về tiền vốn bỏ ra vì không phải ứng tiền trước cho nông dân trong thời gian dài. Do đó nên xem thương lái là đối tác đồng hành với nông dân, HTX và doanh nghiệp. Thậm chí, cơ quan quản lý nhà nước cấp tỉnh cần “mời” thương lái tham gia vào chuỗi liên kết sản xuất tiêu thụ lúa gạo phát triển ổn định, đáp ứng tiêu chí đề án “Phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL” mà Bộ NN-PTNT đã đề ra.

THANH

Để thương lái phát huy vai trò như mong đợi, ông Trần Minh Hải đề xuất thương lái cần có “giấy chứng nhận hành nghề”. Bởi, đây sẽ là cơ sở thiết thực để giúp phân biệt thương lái tốt và chưa tốt. Song song đó, cần khuyến khích tập hợp thương lái vào các nhóm, các CLB trên cơ sở tự nguyện để cùng trao đổi kinh nghiệm, tiếp cận các nội dung tập huấn, hướng dẫn về kỹ thuật trong bảo quản, vận chuyển, chế biến, bảo đảm chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm.

Ngành lúa gạo không thể thiếu thương lái

Theo ông Trần Thanh Nam, Thứ trưởng Bộ NN-PTNT, cũng cần phân biệt rõ vai trò giữa thương lái và “cò” lúa. “Cò” lúa có lợi cho nông dân nhưng cũng còn nhiều vấn đề cần suy nghĩ. Hoạt động của “cò” lúa là đi tìm các giống lúa, tổng hợp sản lượng mà doanh nghiệp cần và hưởng lợi theo đầu tấn. Cách làm này giúp nông dân bớt vất vả tìm đầu ra, nhưng về bản chất vẫn là lấy lợi nhuận từ công sức sản xuất của nông dân (đã tính vào tiền bán lúa). Do vậy, việc làm của “cò” lúa suy cho cùng thuộc về vai trò, trách nhiệm của HTX. Bởi vai trò của HTX không chỉ là sản xuất mà còn làm dịch vụ để giúp nông dân giảm chi phí, tăng lợi nhuận trong sản xuất.

Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Trần Thanh Nam cũng đồng tình với quan điểm liên kết bền vững trong chuỗi giá trị lúa gạo thì không thể thiếu được thành phần thương lái. Bởi đây là nguồn cung cấp thông tin về giống lúa, sản lượng, giá cả cho doanh nghiệp. Điều này rất có ý nghĩa để thúc đẩy nhanh chuỗi sản xuất và tiêu thụ, đồng thời cũng mang lại lợi ích cho nông dân. Thương lái có khả năng có thể nghĩ thêm tới việc đáp ứng cung cấp đầu vào cho HTX như cơ giới hóa, thiết bị, máy móc sản xuất và tiêu thụ (thay cho cò lúa). Hiện, vướng mắc phần lớn của thương lái là hợp đồng miệng với các HTX. Đó là hợp đồng phi chính thức, không được công nhận. Bộ NN-PTNT đang trong quá trình tiếp thu ý kiến, đề xuất từ các thương lái để chỉnh sửa, bổ sung, cụ thể hóa bằng cơ chế, cơ sở pháp lý trong nghị định.